"País Invisible": le podcast occitan dans l'ère du temps

"País Invisible" est une série de podcasts créée en 2022. Animée par Zep, Farri et Zaku, originaires de Catalogne, ils parlent de langue, de culture et d'histoire occitane, aux côtés de nombreux autres invités occitanophones.

Ils parlent catalan pourtant ce sont des podcasts occitans. "País Invisible" met en lumière cette nation sans état, l'Occitanie, dont une partie, le Val d'Aran, se trouve en Catalogne. La fraternitat occitano-catalane plus forte que tout, c'est en tant que catalaniste et surtout occitaniste que "País Invisible" s'impose dans l'horizon audiovisuel de l'Internet occitan.

Véritables militants, "País Invisible" est le fruit de l'Associacion per la Difusion d'Occitània en Catalonha, connue pour l'édition du Quotidien occitan "Jornalet" fondé, entre autres, par Ferriòl Macip, l'un des créateurs du podcast.

Ce qui fait le succès de "País Invisible", c'est cette capacité à s'adapter aux codes d'Internet pour promouvoir l'occitan. En plus d'être présents sur Youtube, nous pouvons les retrouver sur divers réseaux sociaux tels qu'Instagram ou encore Facebook, mais aussi sur TikTok, où ils proposent du contenu parfois exclusif, qui convient parfaitement au format vidéo de cette plateforme.

En allant toujours plus loin, le site internet propose une version en occitan aranais du jeu "Wordle", appelée ici "Mot Amagat", où le but est de deviner un mot en plusieurs tentatives. Il permet au joueur d'aborder l'apprentissage de la langue de manière ludique.

L'Institut d’Études Occitanes du Cantal s'est entretenu avec Zep de l'équipe de "País Invisible" pour qu'il nous parle du concept, de la relation militante entre les Catalans et les Occitans, et la place de l'occitan sur les nouveaux médias.

Podètz presentar e m'explicar cossí ne sètz arribats a far « País Invisible », una seria de podcast a l'entorn de l'occitan e dels païses occitans ?

País Invisible sèm la còla de l’Associacion per la Difusion d’Occitània en Catalonha. Perque coneissèm la lenga e remarcam son enveja de viure, e avèm de ligams amb Occitània dempuèi qualques annadas, coma jornalistas e amoroses de la lenga avèm fach nòstras descobèrtas. Avèm un vejaire pròpri sus Occitània d’un biais global, per nosautres es un fenomèn que se remarca pas solament dins las lengas minorizadas latinas mas dins totas las lengas del mond.
Ça que la, la generacion jove de l’associacion descobriguèt la fascinacion per l’occitan amb lo disc “Trobadors” de Rosina de Pèira. Foguèt aquela trobalha que nos menèt a pensar sus l’àudio coma veïcul per comunicar. L’àudio permet de potenciar l’imaginacion e la pensada mistica. Comencèrem d’enregistrar las cigalas de Lengadòc, la fiulada del vent de Corbièras... mas sulpic remarquèrem qu’aquò portariá tròp de trabalh. Enfin decidiguèrem de far un podcast per explicar amb de paraulas nòstres viatges. Es fòrça simple per rapòrt a çò qu’impagimèvem, mas fa son fruch.

Podètz explicar çò qu'es « País Invisible » ?

En Catalonha se coneis ben lo tèrme “nacion sens estat”. Occitània, e mai o siá, es mancada sovent de la fiertat d’o èsser. Plusors catalans an agut de contactes amb los occitans sens o saber, e quand crosavan la frontièra, e se fasián comprene en “patois” del temps que los unes ni los autres èran pas tròp conscients de çò qu’aquò implicava.
Per tant, disèm qu'es un País Invisible, perque e mai s’òm crei que lo coneis, es un país reticent de se far conéisser d’a fons. Cresèm qu’aquel esperit de la Catalonha del Sud pòt ajudar que lo catalans que vesiten Occitània o fagan amb una actitud disparièra, encoratjanta, amb consciéncia sus las particularitats localas e que los dos pòbles se pòscan reconéisser mutualament. Per començar, retornar las causas a sas originas —conéisser los manjars, los dialèctes, la toponimia— pòdon far que l’occitan recòbre sa santat.

Cossí se realiza un bon podcast de « País Invisible » ?

Las melhoras experiéncias las avèm quand podèm convidar un occitan qu’a aprés lo catalan, que travèrsa sovent la frontièra. Es la mòstra que i a interès mutual e qu’an vist un refugi dins lo pòble catalan. Avèm tanben de moments “Eureka”, ont descobrissèm de causas que coneissiam pas encara après 20 ans de trabalh associatiu sul país.

Vòstra demarcha es interessanta que vòstre subjècte es Occitània, mas o presentatz en catalan, perqué ? Qual es lo public cibla de vòstres podcasts ?

Occitània a un refugi en Catalonha, gràcias a las institucions e a la Val d’Aran. Far lo programa en catalan implica refortir, avalorar, e promòure la salvagarda d’aquel refugi, non pas solament per la Val d’Aran mas per Occitània tota. Als catalans lor farà de ben d’enriquir lor esperit. Un sentiment diferent de coesion pòt donar de vam al catalan, que vòl èsser un exemple de resiliéncia per las autras lengas. Nosautres evitam tanplan de parlar del polarizat subjècte de l’independéncia malgrat que lo nòstre vejaire es evident.
Dins la Barcelona de Franco i aviá quicòm que se disiá sovent: “Visca el Barça i tu ja m’entens!” (Viva lo Barça, e tu me comprenes!) . Lo Barça, çò es lo club de fotbòl de Barcelona, recebiá lo sosten qu’èra alavetz enebit per l'idèa de Catalonha. Es un pauc creatiu, mas cresèm que malgrat las divergéncias, totes los catalans podèm èsser d’acòrdi que l’identitat occitana merita d’èsser reconeguda, del temps qu'existís un dialòg interessant a prepaus de las racinas partejadas e la situacion de diglossia.

Consideratz que i a una certana convergéncia de las luchas entre Catalans e Occitans ? Se pòt èsser Catalan e Occitan a l'encòp, o catalanista mai occitanista ? Es una realitat aplicabla en Espanha coma en França, en sabent que la partida catalana francesa se tròba dins la region administrativa d'Occitània ?

Es una realitat aplicabla a Espanha, França, los Païses Baisses, China... Per començar, cal soslinhar que las frontièras nos son estadas impausadas. Las frontièras actualas del “Principat” de Catalonha nos foguèron tanplan impausadas per la reina espanhòla Isabel II dins lo sègle XIX. La region administrativa Occitanie es tanben una imposicion que rebat pas la realitat, compte tengut que i a d’Occitània mai enlà de çò qu’ara s’apèla Occitanie. Quant a la question de la Catalonha del Nòrd, aqueles que voldràn manténer la frontièra politica entre lo Reialme d’Espanha e la Republica Francesa (que de fach, mòstran l’etèrn abandon que patisson las periferias), deuriá d’acceptar que bastirem de comunautats transfrontalièras economicament fòrtas se mantenèm l’aspècte cultural e social de las lengas autoctònas. Mas nos copan lo senhal de la television e la correpondéncias dels trens. Los catalans del sud seriam pas brica combatius s’encastrèssem lo respècte devèrs nòstra identitat dins un estat, quin que siá, quitament l’espanhòl.

Cossí lo public catalan recebe vostre podcast ?

Lo podcast fa sos fruches. A l’ora d’ara trobam de plombièrs que coneisson l’existéncia d’Occitània e de l’occitan. Volèm pas mesurar lo succès en chifras, mas en cambiaments d’actitud. De mond desconeguts nos saludan per carrièras. Dins una amira mai materialista, de dire qu’avèm recebut de prèmis importants al melhor àudio en catalan, a la melhora produccion catalana e lo prèmi dels joves influenciaires per l’occitan e lo catalan.

La realitat sociolingüistica de l'occitan en Catalonha (pichona partida d’una region, puslèu rurala e montanhosa) vos a menats a utilizar Internet per difusar las coneissenças relativas a Occitània ? Pensatz qu'Internet pòt permetre a las diferentas minoritats lingüisticas e culturalas, d'aicí e d’endacòm mai, de portar lor votz ?

Internet es una revolucion pertot. Una de las causas que nos inspirèt foguèt quand lo Prèmi Ostana —lo festenal de las lengas minorizadas de las Valadas— se debanèt sus internet pendent la pandemia e remarquèrem que lo public devenguèt global sulplic.
L’occitan es fragmentat e en reculada, coma lo catalan en Catalonha nòrd. L’occitan es la lenga pròpria d’un airal de 190.000 Km2. Tant que farem de bruch, Internet pòt èsser la solucion per s'organizar e saber quinas pòrtas nos cal tustar per trobar d’occitans.
Aquò me fa a pensar tanben als valencians. Dins lo País Valencian fan tanben fòrça de contengut podcast dins la lenga del país, del temps qu'al nivèl politic, ven de mai en mai enebida dins la vida publica. Es un solaç.

Perqué aver causit de far de contengut en format podcast ? Pensatz que se sufís a el meteis o lo cal aliar a d'autres mejans de comunicacion ?

Lo podcast permet fòrça versatilitat de tempo e de tematicas, e a l’ora d’ara es lo mèdia que mai de public reten. Lo problèma es que uèi lo jorn n’i a tròp. La comunicacion del projècte es essenciala, en linha e fòra linha. Lo nòstre es un podcast disponible en vidèo, e aquò, evidentament, nos permet de tenir una qualitat pus nauta de la mejana e de mostrar d’imatges, sián de caire jornalistic o a la manièra d’emission de viatges.

Consideratz vòstre trabalh coma quicòm de mai localizat (Catalonha), o ben que pòt èsser globalizat ?

Coma emission, sèm localizats em Catalonha. L’Associacion, totun, s’es totjorn consacrada a l’occitan dins una amira internacionalista e occitana dins lo quotidian en linha Jornalet. Ara comenci de veire nòstre trabalh dins l’encastre de l’arc de la Mediterranèa latina. Nos interèssan tanben las autras lengas minorizadas de França, d’Espanha e d’Itàlia e m'estonariá pas de’n parlar mai endavant.

Cossí se comunica eficaçament sus las tematicas ligadas al regionalisme suls mèdias novèls ? Se cal virar cap a una cultura del passat, o cap a una del futur, de bastir ?

Prenètz per exemple lo compte Tiktok @escartons. Auriátz jamai pensat que se podiá far de Tiktok en occitan vivaroalpenc? Tot çò que cal es pèrdre la vergonha. Los joves lor cal pèrdre la vergonha perque son eles los qu’an vertadièrament los nòus lengatges audiovisuals e las nòvas idèas audiovisualas; eles utilizaràn pas una lenga se los que lor l’an transmesa la considèran laida o anciana. En mai d’aquò, cal quitar de mespresar çò que fan los joves, mas los encoratjar. Sens lo vam dels joves solament agacharem dins lo passat. Amb lo vam dels joves agacham devèrs l’avenir.

Question un pauc provocaira : pontualament ont l'occitan es oficialament menaçat d'extincion, prepausar de contenguts sus Occitània e l'occitan, en catalan, sus Internet, es pas quichòm de perdut d'avança ?

Cresètz? Ara, quand lo cambiament climatic serà acabat, vos estimariatz mai de viure dins una temperatura de mai de 10ºC sus la mejana o de 2ºC?
Sembla que, dempuèi 1854, l’occitanisme organize de funeralhas dignas per la lenga occitana. Las abelhas son a mand de desparéisser dempuèi dètz ans. Los dos procèsses d’escantiment son en marcha e lo vuèg que demorarà serà enòrme. Mas se nos batèm, gardarem la contribucion de la cultura occitana a l’umanitat, demoraràn las legendas, las cançons, los libres, l’identitat... lo país aurà un sens e lo gardarem coma un amulet. S’o faguèt Victor Hugo amb la catedrala de Nòstra Dòna de París, o podèm pas far nosautres per l’occitan?